Bank nasion

 Na wejście optymistyczny obrazek z czerwca jako odskocznia od szarzyzny za oknem:)

O Światowym Banku Nasion dowiedziałam się czytając książki Ilony Wiśniewskiej.

Ilona Wiśniewska (ur. 1981) — reporterka i fotografka, współpracuje z „Dwutygodnikiem”, „Polityką” i „Dużym Formatem”. Autorka książek Białe. Zimna wyspa Spitsbergen, Hen. Na północy Norwegii, Lud. Z grenlandzkiej wyspy oraz Migot. Z krańca Grenlandii, a także opowieści dla dzieci Przyjaciel Północy. Była nominowana do Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej, tytułu Kobiety Roku 2015 w plebiscycie portalu wp.pl oraz Nagrody im. Beaty Pawlak. Za "Hen" otrzymała nagrodę w konkursie Travelery, za "Lud" Kryształową Kartę Polskiego Reportażu – Nagrodę Prezydenta Lublina oraz nominację do nagrody MediaTory w kategorii ObserwaTOR, a za "Migot" nominację do Nagrody im. Beaty Pawlak. Książka "Migot" znalazła się również w finale konkursu Grand Press – Książka Reporterska Roku 2022. Jest także laureatką Złotej Sowy – nagrody Klubu Inteligencji Polskiej w Wiedniu, przyznawanej twórcom propagującym polską kulturę za granicą. Mieszka w północnej Norwegii.

Oczywiście nominowaną książkę przeczytałam z wypiekami na twarzy. Cytuję blurb z okładki: 

Zimą samolot z południa dolatuje tu raz w tygodniu lub rzadziej. Latem tylko dwa statki dowożą zaopatrzenie na resztę roku. Kilkuset mieszkańców północnej Grenlandii żyje według zasad ustalonych przez naturę i przodków – wielkich łowców polujących na morsy i niedźwiedzie. Ilona Wiśniewska spędziła trzy miesiące w Qaanaaq i Siorapaluk, najbardziej na północ wysuniętych osadach Grenlandii. Nawiązanie relacji z Inughuitami, zwanych też polarnymi Inuitami, wymagało wyczucia i czasu. Usłyszała: „Nie spiesz się. Ugotuj coś. My też chcemy wiedzieć, kim jesteś”. Zaprosili ją do swojego życia. Uczestniczyła w polowaniach, była zapraszana do domów, przysłuchiwała się rozmowom, w których przeplatały się codzienność, katastrofa klimatyczna, historia i skomplikowane relacje z resztą świata. Tak powstał Migot, niezwykły inuicki wielogłos, który w ciemnościach nocy polarnej wybrzmiewa szczególnie przejmująco.

Jeśli ktoś zaufa mojej rekomendacji, to zagłosujcie proszę na książkę Ilony i z góry dziękuję:)

https://www.press.pl/glosowanie/krr?fbclid=IwAR3bSkLEeh8ZxA9k-hVAOK1esuObkJCwD9VGS4ln6crsJw8oIhdiROvh7yc

W wiecznej zmarzlinie, 1300 kilometrów na północ od koła podbiegunowego, znajduje się największy na świecie depozyt nasion, taka roślinna Arka Noego. Został otwarty przez rząd Norwegii w lutym 2008 roku. Globalny Bank Nasion (norw. Svalbard globale frøhvelv) to przechowalnia nasion znajdująca się na archipelagu Svalbard, na wyspie Spitsbergen. Znajduje się tu także najbardziej wysunięte na północ lotnisko na świecie. Przechowalnia zbudowana została w celu bezpiecznego przechowywania nasion roślin jadalnych z całego świata. Bank ulokowany jest w tunelu wydrążonym w wiecznej zmarzlinie. Wewnątrz pomieszczeń panuje temperatura 18 stopni poniżej zera, utrzymywana na stałym poziomie przez dopracowany system chłodzenia, lecz nawet jeśli ulegnie on awarii, nie będzie miało to większego znaczenia, bo bank znajduje się przecież w miejscu, gdzie ziemia nigdy nie rozmarza. Budynek działa bez stałego personelu, jest zaprojektowany na prawie nieskończoną żywotność. Jest nawet odporny na działania zbrojne. Znajdując się 130 metrów w głąb góry i 130 metrów nad poziomem morza, obiekt jest odporny na wszelkie zagrożenia i zmiany klimatyczne.  Znajduje się w strefie wolnej od wstrząsów, która pozostanie sucha nawet wtedy, gdy stopi się lód na obu biegunach. Przysyłane są tu skrzynie z nasionami z całego świata w celu bezpiecznego długoterminowego przechowywania w trzech zimnych i suchych halach we wnętrzu góry. Na razie zajęta jest tylko jedna hala. Celem skarbca nasion jest zachowanie cech genetycznych roślin jadalnych uprawianych na świecie. 

W skarbcu nasion znajduje się wiele dziesiątek tysięcy odmian ważnych roślin spożywczych, takich jak m.in. unikatowe odmiany zbóż, ryżu, kukurydzy, jak również czarnookiego grochu. Są tam również odmiany niezwykle odpornego na susze afrykańskiego orzecha ziemnego Bambara oraz odmiana irlandzkiego jęczmienia browarnego.  Te próbki nasion są kopiami próbek nasion przechowywanych w krajowych, regionalnych i międzynarodowych bankach genów. 

Nowe nasiona są pakowane w pudełka, z których każde mieści maksymalnie 400 rodzajów nasion. Pudełka są zapieczętowane przez ten bank genów, który wysyła nasiona. W skrzynkach jest miejsce na 400 próbek nasion w każdym. Każda próbka składa się z około 500 nasion i znajduje się w hermetycznej torbie aluminiowej. Svalbard Global Seed Vault ma pojemność 4,5 miliona różnych rodzajów nasion, dzięki czemu może pomieścić duplikaty wszystkich unikalnych typów nasion, które obecnie znajdują się w wielu bankach genów na całym świecie. Są tam też nasiona, których nie ma już w naturze.

Skarbiec nasion nie jest zwykłym bankiem genów, do którego badacze i inne osoby mogą bezpośrednio zwrócić się o dostęp do nasion. To właśnie krajowe, regionalne i międzynarodowe kolekcje nasion i banki genów na całym świecie przede wszystkim zaopatrują rolnictwo w nowe różnorodne genetycznie rośliny. Natomiast skarbiec nasion na Svalbardzie jest bezpiecznym depozytariuszem kopii tych kolekcji, które można wykorzystać do reprodukcji cennych odmian roślin, gdyby kolekcje nasion w zwykłym banku genów zostały utracone, jak na przykład w Iraku i Afganistanie gdy wojny zniszczyły tamtejsze banki nasion lub gdy bank filipiński został zatopiony przez tajfun. 

Różnorodność hodowlanych odmian roślin uprawnych zmniejszyła się niemalże o 90 proc w czasie ostatnich 100 lat.  Dotyczy to chociażby zboża, jabłek czy kukurydzy. W 1903 r. w Stanach Zjednoczonych uprawiano 578 rodzajów fasoli, dziś tylko 32. Do upraw wybiera się te rośliny, które najszybciej rosną i dają obfite plony. Pozostałe, uznane za niepotrzebne, giną. Banki nasion, takie jak ten, zapewniają, że zawsze tam jest możliwość odzyskania utraconego gatunku lub można znaleźć nasiona odporne na nowe zagrożenia. Pierwszym krajem, który poprosił o wydanie swoich nasion była Syria, która po wojnie została zniszczona. Teraz naukowcy odbudowują kolekcję cennych nasion - głównie zbóż (pszenicy i jęczmienia) oraz fasoli, które charakteryzowała wysoka przydatność do uprawy na obszarach szczególnie suchych.

Wielka rola banku nasion dla ludzkości sugeruje, że musi to być wspaniale prezentujące się miejsce, strzeżone i zabezpieczone. Tak, jest zabezpieczone elektronicznie. I tyle. Ale wygląda tak:)

Zdjęcia z czeluści Internetu, wielokrotnie powielane, więc nie wiadomo, kto jest autorem:)

W Polsce też mamy Bank Nasion i Tkanek PAN w Powsinie. Są też pomniejsze przechowalnie o niższym znaczeniu, a są to najczęściej przedsięwzięcia związane z ruchem ekologicznym, biodynamicznym, samowystarczalnym i permakulturowym. 

Życie na naszej planecie zależy od bioróżnorodności: jeśli na świecie hodujemy tylko jeden rodzaj rośliny, która zachoruje, nasza egzystencja będzie zagrożona. Banki nasion  kryją w sobie bezcenne bogactwo…